Στο Οχυρό Λίσσε ..ψηφιακή ξενάγηση

Το οχυρό Λίσσε, ένα από τα οχυρά της «γραμμής Μεταξά», οχυρωματικών έργων κατά μήκος των συνόρων της Ελλάδας με τη Βουλγαρία, είναι χτισμένο πάνω σε βράχο, έχοντας έτσι οπτική επαφή με ολόκληρο το πέρασμα του οροπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου. Εκτός από τα πέντε υπόγεια τμήματά του στο «ύψωμα 771» και τις επίγειες οχυρώσεις, αποτελεί ενιαίο σύνολο με τα γειτονικά οχυρά Ντάσαβλη και Πυραμιδοειδές. Η υπόγεια έκτασή του καλύπτει 790 τ.μ. και το συνολικό μήκος των στοών του φτάνει το 1 χιλιόμετρο. Το κόστος κατασκευής του ανήλθε το 1936 στα 42,8 εκατ. δραχμές. Οι γερμανικές δυνάμεις κατά την επίθεση τον Απρίλιο του 1941 δεν κατόρθωσαν να καταλάβουν το Λίσσε, όπως και τα περισσότερα οχυρά της «γραμμής Μεταξά» στα βόρεια σύνορα. Οι απώλειες στρατιωτών στο Λίσσε και στα γειτονικά οχυρά ήταν ελάχιστες σε σχέση με εκείνες των Γερμανών.

Κατεβήκαμε τα τσιμεντένια σκαλοπάτια που οδηγούν στην καρδιά του βουνού, σε βάθος 20 μέτρων. Ο στρατιωτικός που μας συνόδευσε στην κάθοδο μας αυτή μας υπενθυμίζει συνέχεια : «Όταν έχουμε την κόκκινη γραμμή στα δεξιά, σημαίνει ότι πηγαίνουμε στην καρδιά του οχυρού· στα αριστερά, σημαίνει ότι βγαίνουμε προς την επιφάνεια».

Στις στοές και στα ανοίγματα του οχυρού, στα πολυβολεία και στις αποθήκες πυρομαχικών, στους χώρους όπου πολεμούσαν οι στρατιώτες κατά τη διάρκεια της σκληρής τριήμερης μάχης του Απριλίου του 1941, υπάρχουν σήμερα ηλεκτρονικοί υπολογιστές, κάμερες και προτζέκτορες.

Το οχυρό Λίσσε παραχωρήθηκε από τον στρατό στον τοπικό Δήμο Κάτω Νευροκοπίου έναντι συμβολικού τιμήματος, με σκοπό την τουριστική αξιοποίησή του. Κατόπιν, η μετατροπή του σε θεματικό μουσείο εντάχθηκε στο διασυνοριακό ευρωπαϊκό πρόγραμμα Interreg.

Βαδίσαμε στις στοές της «Χελώνης», όπως ονομάζεται το τμήμα του οχυρού Λίσσε που παραχωρήθηκε από τον Στρατό στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου για τη μετατροπή του σε θεματικό μουσείο. Σε ειδικές προθήκες φυλάσσονται αντίγραφα κειμηλίων, όπως όπλα της εποχής, όλμοι, στρατιωτικοί χάρτες, ασύρματοι και το τηλέφωνο με το οποίο ο διοικητής, ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Δετοράκης, επικοινωνούσε με τα γειτονικά οχυρά.

Ανάμεσα σε όλα αυτά τα κειμήλια υπάρχουν υπερσύγχρονοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ένας προτζέκτορας που προβάλλει ιστορικό ντοκιμαντέρ, κάμερες και άλλα ηλεκτρονικά συστήματα, πολλά από τα οποία είναι ακόμη καλυμμένα με νάιλον περιμένοντας την έναρξης της «μάχης».

Οι τοπικές αρχές στο Κάτω Νευροκόπι δεν έμειναν στη συντήρηση και στην ανάδειξη του οχυρού Λίσσε -του δεύτερου σε δύναμη της «γραμμής Μεταξά», μετά το Ρούπελ- σε τόπο μνήμης και ηρωισμού. Αντίθετα, προχώρησαν σε ένα μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα: έστησαν μια προσομοίωση της μάχης κατά των γερμανικών δυνάμεων, με σενάριο που βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα στις 6-9 Απριλίου του 1941. Oνόμασαν το παιχνίδι της πολεμικής προσομοίωσης «Follow the Fox».

Διαβάζουμε στο manual: «Πρακτικά, το παιχνίδι "Follow the Fox" έχει έναν συμβολισμό. "Λισίτσα" στα Βουλγαρικά σημαίνει αλεπού. Η ονομασία "Λίσσε" προέρχεται από αυτό. Η παρότρυνση "ακολουθήστε την αλεπού" περιέχει τον συμβολισμό μιας προσπάθειας να ακολουθήσουμε τα γεγονότα και να σκεφτούμε». Σκοπός των εμπνευστών του παιχνιδιού δεν είναι να διδάξουν πόλεμο ούτε να αναπαραστήσουν την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων κατά των Γερμανών, αλλά να κάνουν τον επισκέπτη να νιώσει την ψυχολογική και παράλογη βία του πολέμου. Το παιχνίδι «Follow the Fox» έχει λοιπόν ένα ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα και παράλληλα το Λίσσε παραμένει ένα «ζωντανό» μνημείο.

Θα προσθέσουμε στο σημείωμα αυτό ότι οι παραδοσιακοί ξενώνες, οι μοναδικές γεύσεις και τα κρασιά, το φυσικό περιβάλλον και τα υπόλοιπα αξιοθέατα στο βόρειο άκρο του νομού Δράμας συνιστούν έναν ιδανικό προορισμό για διακοπές και ιστορικό τουρισμό.