Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος στην Καβάλα

Αναδρομή στην ιστορία

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος στην Καβάλα

Ματιές στο παρελθόν μέσα από δημοσιεύματα του τοπικού τύπου αλλά και τις διηγήσεις των συμπολιτών μας. Ο χρόνος της τοπικής ιστορίας γυρίζει μακρινό 1962. Η Καβάλα τιμά την εκλογή του Ποιμενάρχη της Χρυσοστόμου, στο κορυφαίο αξίωμα της Εκκλησίας, στη θέση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος. Παρά τις έντονες διαβουλεύσεις, τις διαφωνίες που υπήρχαν στην Εκκλησία ο Ιεράρχης που διακονούσε στην Μητρόπολη Φιλίππων κατέλαβε την μεγάλη αυτή θέση. Ο Χρυσόστομος μετά από μια μακρά παραμονή στην Αθήνα φθάνει στην Καβάλα στις 23 Φεβρουαρίου 1962 για να αποχαιρετήσει το ποίμνιο που καθοδήγησε πνευματικά και διοικητικά για τέσσερις περίπου δεκαετίες ( από το 1924 έως το 1962).

Η ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ

Στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίου Αποστόλου Παύλου Καβάλας τελέσθηκε επίσημη δοξολογία για την άφιξή του, μετά την οποία ο τοποτηρητής της αποστολικής μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπολέως και Θάσου Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος προσφώνησε τον αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο. Ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ζήτησε να ομιλήσει στη διάρκεια της θείας λειτουργίας που τελέσθηκε στον ίδιο ναό στις 25 Φεβρουαρίου. Πράγματι, στις 25 Φεβρουαρίου τελέσθηκε πολυαρχιερατικό συλλείτουργο στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Παύλου Καβάλας, με τη συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσοστόμου και των Μητροπολιτών Ζιχνών και Νευροκοπίου Αγαθαγγέλου, Βεροίας και Ναούσης Καλλινίκου, Ελασσόνος Ιακώβου, Νικοπόλεως και Πρεβέζης Στυλιανού, Δημητριάδος Δαμασκηνού, Δράμας Φιλίππου, Μαρωνείας και Κομοτηνής Τιμοθέου και φυσικά ,Ελευθερουπόλεως Αμβροσίου, τοποτηρητή της μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπολέως και Θάσου. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος με συγκινητική ομιλία αποχαιρέτησε το προσφιλές του ποίμνιο της αποστολικής μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπολέως και Θάσου.

Δυο χρόνια νωρίτερα το 1960, με πρωτοβουλία των τοπικών αρχών με την συμμετοχή του λαού, γιορτάστηκαν τα 50 χρόνια της αρχιεροσύνης του. Εκείνες οι εκδηλώσεις έγιναν σταθμός στη ζωή της μεταπολεμικής Καβάλας. Να σημειωθεί ότι οι περιγραφές των τελετών, οι λόγοι και οι προσφωνήσεις εκδόθηκαν σε τιμητικό τόμο 576 σελίδων.

Για την πολύπλευρη προσφορά του στο ποίμνιό του ο Δήμος Καβάλας, ως ένδειξη ελάχιστης ευγνωμοσύνης, ονόμασε ένα από τους πιο κεντρικούς δρόμους της πόλης σε «Λεωφόρο Μητροπολίτου Καβάλας Χρυσοστόμου» για να μείνει το όνομά του εις μνημόσυνον αιώνιον.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ

Ο Χρυσόστομος ήταν ο πλέον ενδεδειγμένος για να επαναφέρει την ηρεμία και τη γαλήνη στην κλονισμένη Εκκλησία, την εποχή εκείνη, κάτι που το πέτυχε στον απόλυτο βαθμό. Με τη νέα του ιδιότητα προσέφερε πλήθος υπηρεσιών στο πλήρωμα της Εκκλησίας σε όλους τους τομείς. Η δράση του ως Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν περιορίστηκε στο εσωτερικό αλλά και σε διεθνές και διαχριστιανικό επίπεδο, επειδή η ακτινοβολία της προσωπικότητάς του ξεπερνούσε τα εθνικά σύνορα.

Η πορεία αυτού του εξαιρετικού και χαρισματικού Ιεράρχη δεν είχε το τέλος που θα του άρμοζε. Το δικτατορικό καθεστώς που επιβλήθηκε στην χώρα μας την 21η Απριλίου 1967 του συμπεριφέρθηκε απάνθρωπα, αγνοώντας τις ανεκτίμητες υπηρεσίες του στην ελληνική κοινωνία. Κατά τρόπο αυταρχικό και βίαιο τον έπαψε από την θέση του και μάλιστα όταν αυτός ήταν άρρωστος και νοσηλευόταν σε νοσοκομείο. Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος αντιμετώπισε και αυτήν τη δοκιμασία με υπομονή και καρτερικότητα, με υψηλό ψυχικό μεγαλείο και αίσθημα ευθύνης. Δεν αντέδρασε, όχι από φόβο στο καθεστώς, αλλά για να μη διασαλευθεί η κοινωνική γαλήνη στο πλήρωμα της Εκκλησίας.

Τον επόμενο χρόνο αρρωσταίνει εκ νέου. Αντιλαμβάνεται ότι πλησιάζει η στιγμή που ο Κύριος θα τον καλέσει κοντά του. Αφού επιτελεί όλα όσα η ιδιότητά του επιβάλλει και κοινωνεί των Αχράντων Μυστηρίων, στις 9 Ιουνίου 1968, Κυριακή της Πεντηκοστής, παραδίδει το πνεύμα. Έτσι τελείωσε η επί γης πορεία του. Μια ζωή γεμάτη πόνο, δάκρυα, αγώνες και προσφορά. Η προσφορά και το έργο του έχουν καταγραφεί στην Ιστορία.

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Στην Καβάλα παραμένει για τρία χρόνια τοποτηρητής ο από Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος. Ο Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Αλέξανδρος (Καντώνης) , που διαδέχθηκε στην Μητρόπολη τον Χρυσόστομο, εκλέχθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1965 από το Σώμα της Ιεραρχίας και χειροτονήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 1965 στον Ιερό Ναό Αγίου Γερασίμου Άνω Ηλυσίων από τους μητροπολίτες Κίτρους και Κατερίνης Βαρνάβα, Μεσσηνίας Χρυσόστομο και Κορινθίας Παντελεήμονα. Η ενθρόνιση του πραγματοποιήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1965 στον Ιερό καθεδρικό Ναό Αγίου Παύλου Καβάλας. Παρέστησαν οι μητροπολίτες Μαρωνείας και Κομοτηνής Τιμόθεος, Σερρών και Νιγρίτης Κωνσταντίνος, Κίτρους και Κατερίνης Βαρνάβας, Τριφυλλίας και Ολυμπίας Στέφανος και Κεφαλληνίας Προκόπιος. Δεν παρέστη όμως ο μητροπολίτης Αμβρόσιος, ως τοποτηρητής της μητροπόλεως Φιλίππων, για να παραδώσει, σύμφωνα με το Βυζαντινό τυπικό και τη λειτουργική τάξη, τη διαποίμανση της αποστολικής μητρόπολης των Φιλίππων στον νεοεκλεγέντα ποιμενάρχη της, διαμαρτυρόμενος με τον τρόπο αυτό στην εκλογή αυτή, γιατί είχε εναντιωθεί στην ψήφιση του νόμου 184/21.10.1965 που επέτρεπε το μεταθετό στους αρχιερείς.

ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ

Από τους αρχιερείς που την τελευταία εκατονταετία ποίμαναν και ποιμάνουν ως Αρχιεπίσκοποι την Εκκλησία των Αθηνών σημειώνουμε τους:

Χρυσόστομο Α' τον Παπαδόπουλο (1923-1938), καθηγητή του Πανεπιστημίου, διευθυντή της Ριζαρείου και ακαδημαϊκό, διαπρεπή εκκλησιαστικό ιστορικό. Χρύσανθο Φιλιππίδη (1938-1941), τον από Τραπεζούντος, γνωστό για τούς εθνικούς του αγώνες και την κοινωνική του δράση. Δαμασκηνό Παπανδρέου (1941-1949), τον από Κορινθίας, που διακρίθηκε για το ανορθωτικό του έργο στην Κόρινθο μετά τούς σεισμούς του 1928, επέδειξε έργο εθνικό και κοινωνικό στα χρόνια της Κατοχής και χρημάτισε και αντιβασιλέας (31-12-1944 έως 27-9-1946). Σπυρίδωνα Βλάχο (1949-1956), τον από Ιωαννίνων, άνδρα μεγάλης επί πεντηκονταετία εθνικής προσφοράς, ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Ήπειρο. Δωρόθεο Κοτταρά (1956-1957), τον από Λαρίσης, διαπρεπή νομομαθή και αφιλοχρήματο ιεράρχη, που δεν πρόλαβε όμως να υλοποιήσει τα μεγαλόπνοα σχέδιά του για την Εκκλησία. Θεόκλητο Β' τον Παναγιωτόπουλο (1957-1962), καλοκάγαθο ιεράρχη, που το 1958 ανακαίνισε και συμπλήρωσε το σημερινό Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο, το οποίο πρώτος είχε ανεγείρει το 1892-1894 στον χώρο της Μονής του Αγίου Ανδρέα-Αγίας Φιλοθέης ο ρέκτης μητροπολίτης Αθηνών Γερμανός Καλλιγάς (1889-1896). Χρυσόστομο Β' Χατζησταύρου (1962-1967), τον από Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, παλιό και σοφό ιεράρχη με εθνικές περγαμηνές. Ιερώνυμο Κοτσώνη (1967-1973), πανεπιστημιακό καθηγητή, που σε δύσκολους καιρούς έδωσε νέα πνοή στην εκκλησιαστική δραστηριότητα και οργάνωσε συστηματικά το προνοιακό έργο της Εκκλησίας. Σεραφείμ Τίκα (1974-1998), τον από Ιωαννίνων, που εργάστηκε φιλότιμα για την Εκκλησία, Χριστόδουλο Παρασκευαΐδη (1998-2008), τον από Δημητριάδος, με σημαντική και πλούσια δράση σε όλους τους τομείς. Σήμερα την Εκκλησίας μας οδηγεί ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος με τόλμη, αποφασιστικότητα αλλά και τεράστιο κοινωνικό και θρησκευτικό έργο, ειδικά τα τελευταία χρόνια εν μέσω μεγάλης ανθρωπιστικής κρίσης στην χώρα μας τόσο οικονομικής αλλά και αξιών.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Στοιχεία του κειμένου, σχετικά με την ενότητα της παρουσίας του Χρυσοστόμου το 1962 στην Καβάλα, είναι από την εργασία του Ηλία Π. Ζιάγκου με θέμα «Η τοποτηρητεία της Αποστολικής Μητρόπολης Φ.Ν.Θ. από τον Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιο (1962 - 1965) δημοσιευμένη στον ιστότοπο του Ι.Λ.Α.Κ.

Στον διαδικτυακό τόπο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΗΣ υπάρχει εκτενές άρθρο με τίτλο «Ο από Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος Β΄ ο Χατζησταύρου - 130 χρόνια από τη γέννησή του» Το άρθρο είναι του Ιερέως Μιχαήλ Κωνσταντινίδη, δημοσιευμένο το 2010, στοιχεία του οποίου δημοσιεύουμε.

Στοιχεία της ενότητας για την Αρχιεπισκοπή είναι από τον διαδικτυακό τόπο της Εκκλησίας της Ελλάδας.

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:

φωτογραφία του Χρυσοστόμου αλλά και εικόνα από την τελετή θεμελίωσης του νέου διδακτηρίου στους Φιλίππους από τον Μητροπολίτη Φιλίππων Χρυσόστομο (από τον διαδικτυακό τόπο του σχολείου).