Μια περιγραφή της δόμησης στην πόλη

Στην αρχή του 20ου αιώνα και μέχρι το 1930 η πόλη της Καβάλας ήταν το μεγαλύτερο κέντρο επεξεργασίας καπνού της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ήταν εδώ οι πιο μεγάλες ξένες καπνεμπορικές εταιρείες και παράλληλα η κίνηση του λιμανιού της ήταν εντυπωσιακή.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού και των εμπορικών συναλλαγών και κατά συνέπεια την μεγαλύτερη ζήτηση για κατοικία και για εμπορικές χρήσεις. Κληρονομιά αυτής της περιόδου είναι το μεγάλο οικιστικό απόθεμα των καπναποθηκών και άλλων νεοκλασικών κτιρίων με πιο εντυπωσιακό το Δημαρχείο της πόλης.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η οικονομία αυτή η οποία βασίσθηκε στο καπνεμπόριο παρακμάζει και μαζί της παρακμάζουν και οι χρήσεις οι οποίες την εξυπηρετούν.

Σήμερα η οικονομική δραστηριότητα βασίζεται κυρίως στον τριτογενή και δευτερευόντως στον δευτερογενή τομέα επηρεάζοντας τον χαρακτήρα και την χωροθέτηση των χρήσεων γης.

Με την εκπόνηση και την έγκριση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Καβάλας το 1987 έγινε η πρώτη προσπάθεια οργάνωσης των χρήσεων γης στα διοικητικά όρια του τότε Δήμου Καβάλας. Η πόλη διαιρείται σε 19 γειτονιές οι οποίες αποτελούν 10 συνοικίες. Ποια είναι η εικόνα της πόλης από πλευράς κέντρου και συνοικιών;

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

Το πολεοδομικό κέντρο της πόλης αναπτύσσεται στην περιοχή γύρω από το επιβατικό λιμάνι στις συνοικίες του Αγίου Νικολάου, του νότιου τμήματος του Αγίου Παύλου και του νότιου τμήματος του Αγίου Ιωάννη. Εκεί βρίσκεται συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο ποσοστό των εμπορικών καταστημάτων και των υπηρεσιών. Ειδικότερα ο κυρίως πυρήνας του πολεοδομικού κέντρου περικλείεται μεταξύ των οδών Κουντουριώτου και Ελληνικής Δημοκρατίας από ανατολικά, Εθνικής Αντιστάσεως από τα νότια, της οδού Ομονοίας από το βορρά και της περιοχής Φαλήρου από δυτικά. Κατά μήκος των παραπάνω οδών καθώς και κατά μήκος των οδών Βενιζέλου και Ερυθρού Σταυρού αναπτύσσεται το λιανικό εμπόριο και το μεγαλύτερο ποσοστό των ιδιωτικών γραφείων. Οι λειτουργίες διοίκησης βρίσκονται συγκεντρωμένες στο μεγάλο πυρήνα του κτιρίου της πρώην Νομαρχίας καθώς και σε κτίρια της παραλιακής οδού Εθνικής Αντιστάσεως. Μικρό ποσοστό υπηρεσιών βρίσκεται διασπαρμένο στην ευρύτερη περιοχή του πολεοδομικού κέντρου όπως π.χ το Δημαρχείο.

Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Η συνοικία της Παναγίας χαρακτηρίζεται από ηπιότερες οικιστικές χρήσεις που εμπίπτουν στην γενικότερη χρήση της αμιγούς κατοικίας. Χαρακτηριστικές λειτουργίες της περιοχής είναι οι ταβέρνες και τα αναψυκτήρια κατά μήκος της οδού Θ. Πουλίδου καθώς και η λειτουργία του Ιμαρέτ ως ξενοδοχείου. Τοπόσημο της περιοχής καθώς και της Καβάλας γενικότερα αποτελεί το Κάστρο το οποίο είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος.

Σε γειτνίαση με τη συνοικία της Παναγίας και στα δυτικά της βρίσκεται το επιβατικό λιμάνι της πόλης. Εξυπηρετεί την ακτοπλοϊκή σύνδεση της πόλης με το νησί της Θάσου ενώ υπάρχουν δρομολόγια προς τη Λήμνο, Λέσβο κλπ. Στον ίδιο χώρο του λιμανιού υπάρχει μέχρι σήμερα και το τελωνείο. Μεγάλο μέρος της έκτασης του καταλαμβάνει και υπαίθριος χώρος στάθμευσης οχημάτων που εξυπηρετεί τις ανάγκες της πόλης.

ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑΟ

Το λιανικό εμπόριο και υπηρεσίες αποτελούν τις κυρίαρχες χρήσεις της συνοικίας του Κέντρου - Αγ.Νικολάου. Ειδικότερα στα δυτικά συγκεντρώνονται οι υπηρεσίες και το λιανικό εμπόριο υποδημάτων και ρουχισμού ενώ ανατολικά συγκεντρώνεται περισσότερο το λιανικό εμπόριο τροφίμων .

Στη περιοχή του γεωμετρικού κέντρου του κέντρου υπάρχει και το μεγαλύτερο δίκτυο πεζοδρόμων της πόλης όπου βρίσκονται εκτός των καταστημάτων λιανικού εμπορίου και ένα μεγάλο ποσοστό των καφετεριών της πόλης.

Στο νοτιοδυτικό τμήμα του κέντρου βρίσκονται συγκεντρωμένες οι παραλιακές καφετερίες καθώς και μεγάλος αριθμός υπηρεσιών όπως π.χ. τα ΕΛΤΑ. Στη περιοχή του κέντρου ανήκει και το δυτικό τμήμα του λιμανιού το οποίο χρησιμοποιείται για τον ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής, ειδικά και μετά την κατασκευή των πλωτών εξεδρών.

Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

Η συνοικία του Αγ. Ιωάννη μπορεί να διαιρεθεί σε δύο τμήματα με βάση τη κατανομή των χρήσεων γης σ' αυτή. Το νότιο τμήμα της το οποίο αποτελεί προέκταση του πολεοδομικού κέντρου με όρια το Φάληρο δυτικά και την οδό Βενιζέλου βόρεια, και το βόρειο τμήμα της που χαρακτηρίζεται από χρήσεις γενικής κατοικίας.

Στο νότιο τμήμα της βρίσκεται το κτίριο της Περιφέρειας (πρώην Νομαρχίας ) όπου στεγάζεται η μεγάλη πλειοψηφία των υπηρεσιών της πόλης. Στην ίδια περιοχή υπάρχει το αρχαιολογικό μουσείο και το δημοτικό πάρκο.

Κατά μήκος της οδού Ερυθρού Σταυρού υπάρχουν τρία από τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία της πόλης καθώς και μεγάλος αριθμός καταστημάτων λιανικού εμπορίου αλλά και ιδιωτικά γραφεία.

ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΠΑΥΛΟ

Το ανατολικό τμήμα της συνοικίας του Αγίου Παύλου χαρακτηρίζεται από χρήσεις πολεοδομικού κέντρου όπου βρίσκονται κυρίως καταστήματα λιανικού εμπορίου, κάποιες διάσπαρτες υπηρεσίες και στη περιοχή πίσω από το εργατικό κέντρο και καταστήματα διασκέδασης.

ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Στη περιοχή της συνοικίας του Αγ. Γεωργίου βρίσκεται ο χώρος της δημοτικής αγοράς. Εκεί συγκεντρώνεται πλήθος καταστημάτων λιανικού εμπορίου κυρίως τροφίμων και μικρός αριθμός υπηρεσιών. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και πολυκατάστημα τροφίμων.

ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ - ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ

Στη συνοικία του Τιμίου Σταυρού (Σιούγιουλου) βρίσκεται ένα τοπικό κέντρο που αναπτύσσεται κατά μήκος των οδών Ελληνικής και Γαλλικής Δημοκρατίας και φιλοξενεί καταστήματα λιανικού εμπορίου.

Παλαιότερα χαρακτηριστικές λειτουργίες της συνοικίας της Αγίας Βαρβάρας ,ήταν το κάτω Νοσοκομείο. Μεταξύ των συνοικιών και τα παλιά Δικαστήρια αλλά και το παραδοσιακό Καρνάγιο.

Μέρος του μήκους του ιστορικού υδραγωγείου βρίσκεται (από εκεί ξεκινάει) στη συνοικία του Τιμίου Σταυρού (Σιούγιουλου). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της συνοικίας των Πεντακοσίων - Αγίας Βαρβάρας είναι το άλσος στο ανατολικό άκρο της έκτασης περίπου 12 στρεμμάτων.

ΣΤΑ ΒΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Στα βόρεια της πόλης βρίσκονται οι συνοικίες του Αγ. Αθανασίου, της Χωράφας, του Προφήτη Ηλία και της Δεξαμενής. Χαρακτηρίζονται όλες από χρήσεις γενικής κατοικίας ενώ στα βόρεια άκρα τους υπάρχουν είτε άκτιστες περιοχές είτε περιοχές πρασίνου.

ΣΤΑ ΔΥΤΙΚΑ

Κατά μήκος των δύο αρτηριών που οριοθετούν βόρεια και νότια τη συνοικία του Βύρωνα (Χρυσ. Σμύρνης και 7ης Μεραρχίας) αναπτύσσονται ζώνες λειτουργιών όπου φιλοξενούν κυρίως καταστήματα λιανικού εμπορίου. Η υπόλοιπη περιοχή χαρακτηρίζεται από χρήσεις γενικής κατοικίας.

Γενική κατοικία είναι και η κυρίαρχη χρήση της συνοικίας των Χιλίων. Χαρακτηριστικό της συνοικίας είναι η ύπαρξη στα νότια του Βερούλειου σταδίου, καθώς και των εγκαταστάσεων της ΔΕΗ και της Πυροσβεστικής. Επίσης στη περιοχή υπάρχουν δύο υπαίθριοι χώροι στάθμευσης συνολικής χωρητικότητας 100 θέσεων και μια μεγάλη έκταση που χρησιμοποιείται ως χώρος αποθήκευσης ανταλλακτικών αυτοκινήτων.

Η συνοικία της Αγ. Παρασκευής χαρακτηρίζεται από χρήσεις γενικής κατοικίας.

Σε γειτνίαση με τη συνοικία της Αγ. Παρασκευής βρίσκεται το Δάσος της Παναγούδας, η περιοχή της ιχθυόσκαλας και το στρατόπεδο Καρακώστα όπου φιλοξενείται η διοίκηση της ΧΧης (ΤΘ) Μεραρχίας. Η έκταση του στρατοπέδου ανέρχεται στα 85 περίπου στρέμματα ενώ η έκταση του δάσους είναι περίπου 115 στρέμματα.

Στη περιοχή της ιχθυόσκαλας βρίσκονται συγκεντρωμένες διάφορες χρήσεις .Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι σε γειτνίαση με περιοχές γενικής κατοικίας βρίσκεται μονάδα συσκευασίας και μεταφοράς τσιμέντου, κτίρια αποθήκευσης και μεταφοράς εμπορευμάτων, γραφεία της ΔΕΗ, οι εγκαταστάσεις της ιχθυόσκαλας και το δικαστικό μέγαρο από το 2007.

Η συνοικία του Αγ Λουκά χαρακτηρίζεται από χρήσεις γενικής κατοικίας. Άλλες χρήσεις που υπάρχουν στη περιοχή είναι το Δασαρχείο, η παιδόπολη και το ίδρυμα προστασίας φυτών.

Οι συνοικίες της Νεάπολης (πρώην ΔΕΠΟΣ) , Κηπούπολης και Καλαμίτσας επίσης είναι περιοχές γενικής κατοικίας. Στη Νεάπολη είναι χωροθετημένες οι εγκαταστάσεις του ΤΕΙ, ενώ η παραλιακή περιοχή της Καλαμίτσας φιλοξενεί χρήσεις τουρισμού-αναψυχής.

Η ΠΟΛΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ

Στα ανατολικά της πόλης βρίσκεται η περιοχή του Περιγιαλίου και των Σφαγείων. Πρόκειται για δύο περιοχές που είναι πια στο Σχέδιο Πόλης . Πιο συγκεκριμένα η περιοχή των σφαγείων χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη του λιμενίσκου που φιλοξενεί βάρκες και μικρά σκάφη, και από την ύπαρξη της παραλιακής σειράς ταβερνών.

Η υπόλοιπη περιοχή του Περιγιαλίου στο μεγαλύτερο μέρος της παραμένει αδόμητη. Κατά μήκος της οδού Αμερικανικού Ερυθρού αναπτύσσονται χρήσεις εξυπηρέτησης οχημάτων όπως συνεργεία, φανοποιεία, πρατήρια καυσίμων, εκθέσεις αυτοκινήτων κα.

Στο Περιγιάλι βρίσκεται και η αδόμητη έκταση του εγκαταλελειμμένου στρατοπέδου Ασημακοπούλου έκτασης 60 περίπου στρεμμάτων, καθώς και οι εγκαταστάσεις της ΔΕΗ. Απέναντι από το στρατόπεδο βρίσκεται σειρά από ταβέρνες που αποτελούν συνέχεια αυτών των σφαγείων.

Στην περιοχή είναι το Δημοτικό στάδιο ¨Ανθή Καραγιάννη¨ και το κλειστό κολυμβητήριο, λίγο ανατολικότερα βρίσκονται τα νεκροταφεία της πόλης .

(Στοιχεία από οικιστική μελέτη της πόλης πριν δέκα χρόνια, σήμερα έρχονται να προστεθούν οι εγκαταστάσεις του νέου Νοσοκομείου στην περιοχή του Αγίου Σίλα αλλά και η δομή των προσφύγων - μεταναστών μέσα στο χώρο του Στρατοπέδου Ασημακοπούλου