Η ιστορία της πόλης μέσα από …ψηφίδες

Ιστορικές αναζητήσεις που συνδέονται με την αγαπημένη μας πόλη την Καβάλα. Στις 2 Φεβρουαρίου του 1853, γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου ο Γεώργιος Σουρής, ένας από τους σπουδαιότερους σατιρικούς ποιητές της νεότερης Ελλάδας. Η περίφημη σατιρική, έμμετρη, εφημερίδα του "Ο Ρωμηός" κυκλοφόρησε το 1883, αδιάκοπα για 36 χρόνια, μέχρι λίγο πριν τον θάνατό του το 1919. Στις 29 Ιουνίου 1913 στην πρώτη σελίδα της έμμετρης εβδομαδιαίας σατιρικής εφημερίδας "Ο Ρωμηός" γράφει για την απελευθέρωση της Καβάλας από τους Βουλγάρους με τον δικό του χαρακτηριστικό τρόπο.

Ο Γεώργιος Σουρής, υπήρξε από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της λογοτεχνικής γενιάς του 1880 και εμβληματική μορφή της μαχητικής σατιρικής δημοσιογραφίας και του κύκλου των περιοδικών Μη χάνεσαι, Ραμπαγάς , Άστυ και Ασμοδαίος αλλά και των εφημερίδων Αριστοφάνης και Αρχίλοχος . Ποιητής, μεταφραστής, θεατρικός συγγραφέας , Σεναριογράφος σκηνοθέτης και σατιρικός «εφημεριδογράφος» γεννήθηκε «εις την πετρώδην Σύρον» στις 2 Φεβρουαρίου του 1853 από εύπορη αστική εμπορική οικογένεια και πέθανε στο Νέο Φάληρο Αττικής στις 26 Αυγούστου 1919.

Το ανάτυπο από την εφημερίδα (φωτογραφία 1) είχε μοιρασθεί στο πλαίσιο των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Καβάλας το 2013 και προέρχονταν από το αρχείο του αειμνήστου Νικολάου Ρουδομέτωφ και είχε ευγενώς παραχωρηθεί στον Δήμο Καβάλας.

ΑΡΧΕΙΟ ΘΡΑΚΙΚΗΣ

Η στιγμή της φωτογραφίας (φωτογραφία 2) είναι η 17η Μαΐου 1931, τότε οι ερασιτέχνες φωτογράφοι της Καβάλας " εκδραμουν εις τας εξοχας ". Από την Θάσο ο Αναστάσιος Μπίλιας με πληροφόρησε ότι στο νησί είναι η φωτογραφία, τον ευχαριστώ θερμά.. Μία φωτογραφική μηχανή και ένα πανό με την αγγελία της εκδρομής προσδιορίζουν το γεγονός. Άπαντες άνδρες πλην ενός μικρού κοριτσιού. Ίσως κάποιοι να αναγνωρίσουν οικεία τους πρόσωπα. ( η φωτογραφία είναι στο υπό ταξινόμηση αρχείο της Θρακικής Εστίας Καβάλας).

ΜΕΤΑΞΟΤΥΠΙΑ

Μια μεταξοτυπία (φωτογραφία 3) προερχόμενη από το την "Ιερά Νοσοκομειακή Μονή της Ζωοδόχου Πηγής (Βαλουκλή)" μου έδειξε με καμάρι ο καλός μου φίλος Δημήτρης Δημητριάδης και μου αφηγήθηκε την ιστορία του κειμήλιου αυτού, που μετρά πάνω από εκατό χρόνια ζωής και προέρχεται από την ιστορική μονή στην Κωνσταντινούπολη . " Η γιαγιά μου Άννα Χαραλάμπους - Δημητριάδου ήταν αυτή που με την έδωσε, ενθύμιο του πατέρα της που το έφερε από την Κωνσταντινούπολη, όταν είχε κάνει μια δωρεά στο Ίδρυμα αυτό των Ρωμιών της Πόλης", μου είπε ο αγαπητός Δημήτρης και συνέχισε : "Το σπάνιο κειμήλιο έχει αριθμό (προφανώς των αντιτύπων που υπάρχουν) αλλά και τον ..κατασκευαστή με το όνομα "Γαλανάκης" . Εικονίζει την Παναγία με τον Χριστό στην αγκαλιά της και τους Αγγέλους δεξιά και αριστερά. Ενώ μεγάλο μέρος της εικονογράφησης καταλαμβάνουν θεραπείες αρρώστων". Η οικογένεια της Άννας Χαραλάμπους κατάγονταν από την Αρκαδιούπολη έξω από την Κωνσταντινούπολη και ίδια έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής της στον Άγιο Αθανάσιο Δράμας, όπου ήρθε σε ηλικία δέκα χρόνων.

Το Ελληνικό Νοσοκομείο του Βαλουκλή ή Ελληνικό Νοσοκομείο Βαλουκλή (Τούρκικα: Balıklı Rum Hastanesi) είναι ένα ίδρυμα φροντίδας υγείας στο Βαλουκλή στη γειτονιά του Γεντί Κουλέ της Κωνσταντινούπολης. Ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα και συνεχίζει να λειτουργεί έως σήμερα από την ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης. Δημιουργήθηκε το 1753 από συνεταιρισμό Ελλήνων παντοπωλών. Στόχος ήταν να αντιμετωπιστούν οι μολυσματικές ασθένειες της εποχής, που ήταν σε έξαρση, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1794 θεωρείται σημείο καμπής για το νοσοκομείο με τον επόμενο αιώνα να γνωρίζει περίοδο άνθησης. Τότε το Πατριαρχείο συγκρούεται με τη διοίκηση του νοσοκομείου που αποτελείται από γιατρούς, καθώς οι πρώτοι δίνουν εντολή να γίνονται αποδεκτοί γενικά ασθενείς ακόμα και ορφανά, παρά το γεγονός ότι οι εγκαταστάσεις μπορούσαν να εξυπηρετήσουν μόνο άτομα με μολυσματικές ασθένειες. Το Πατριαρχείο λοιπόν, διώχνει τη διοίκηση και ορίζει δικά του άτομα, ενώ λίγο καιρό μετά δίνει χρήματα, ώστε να χτιστούν νέες μονάδες για να μπορεί να ανταπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες. Στη συνέχεια η διοίκηση του συγχωνεύεται με τα άλλα δύο νοσοκομεία της ελληνικής κοινότητας, ενώ μεταφέρεται σε άλλο σημείο της Κωνσταντινούπολης για να έχει την δυνατότητα να εξυπηρετεί και ασθενείς που δεν σχετίζονται με μολυσματικές ασθένειες, αφού με την πρόοδο της ιατρικής, λιγοστεύουν οι εξάρσεις επιδημιών.

ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΥΛΑ

Ήταν η … 6η Νοεμβρίου 1939 , ένα χρόνο πριν την έναρξη του πολέμου με την Ιταλία . Χειμωνιάτικη και κρύα μέρα στον Άγιο Σύλα στην Καβάλα. Καβαλιώτες και Καβαλιώτισσες φωτογραφίζονται έχοντας ανάμεσα τους, τον τότε Συνταγματάρχη του 4ου Σώματος Στρατού, Γεώργιο Κώτσαλο (ο πρώτος αξιωματικός από αριστερά της φωτογραφίας). Ο Γεώργιος Κώτσαλος πολέμησε στα βουνά της Αλβανίας στον Ελληνοιταλικό πόλεμο και διετέλεσε μετά την κατοχή διοικητής της 7ης Μεραρχίας Πεζικού με έδρα την Καβάλα. Το τέλος του όμως ήταν τραγικό, σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα δέκα χρόνια μετά, τον Ιούνιο του 1949, αεροπλάνο τύπου "Ντακότα" της Τ.Α.Ε. που μετέφερε αυτόν αλλά και δεκαεπτά άλλους επιβάτες και το πλήρωμα του αεροπλάνου συνετρίβη πάνω από την Μαλακάσα στην πτήση Καβάλα – Αθήνα (αεροδρόμιο Χασάνι). Ευχαριστώ τους συγγενείς του Στρατηγού Γεωργίου Κώτσαλου που μου εμπιστεύθηκαν φωτογραφίες από την στρατιωτική ζωή του αειμνήστου Κώτσαλου του οποίου το όνομα φέρει ανενεργό Στρατόπεδο της πόλης στην περιοχή του Περιγιαλίου αλλά και το ποδοσφαιρικό γήπεδο στην ίδια περιοχή. (φωτογραφία 4).

ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ

Αγαπημένο μου θέμα είναι το λιμάνι της Καβάλας , μέσα από τις φωτογραφίες (φωτογραφία 5). Γυρίζω τον χρόνο στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αρχές της επόμενης δεκαετίας του 1930 , τότε που ξεκίνησαν οι εργασίες για την κατασκευή του προσήνεμου μόλου του Λιμανιού. Τα έργα άρχισαν από την άκρη της συνοικίας της Παναγίας . Το σχολείο είναι νεόδμητο , ενώ διακρίνεται το καμπαναριό της εκκλησίας όπως και τα σπίτια στην άκρη της χερσονήσου, τα περισσότερα υπάρχουν και σήμερα. Αριστερά το οίκημα που χρησιμοποιήθηκε για Νοσοκομείο αργότερα και σήμερα σώζονται κάποια υπολείμματα .. Οι πρώτοι ογκόλιθοι για την κατασκευή του μόλου διακρίνονται .. όπως και οι τεχνικοί και εργάτες μέσα από τις βάρκες.

ΜΙΑ ΣΦΡΑΓΙΔΑ

Σφραγίδα σταθμού Χωροφυλακης στην Κηπουπολη Καβάλας στη δεκαετία του 1960 (φωτογραφία 6). Την ίδια εποχή σταθμούς Χωροφυλακης είχαμε για την περιοχή Χιλίων- Δεξαμενής κοντά στο Σουηδικό, για την ανατολική Καβάλα στο Σουγιελο, στην οδό Σπάτων, στην οδό Αγίου Αθανασίου και στα Πεντακόσια, στη στάση Αμερικάνου. Στο κέντρο υπήρχαν υπηρεσίες της Χωροφυλακης στα παλιά Ολύμπια, στην οδό Ρωμανού, κοντά στο Εργατικό Κέντρο, στην οδό Βενιζέλου, στην οδό Ρούσβελτ, αλλά και στην οδό Θεοδώρου Πουλιδου όπου ήταν η Υποδιοίκηση Χωροφυλακής. Σταθμοί υπήρχαν για έλεγχο στον Άγιο Σίλα αλλά και στα Νεκροταφεία. Προπολεμικά στα σημεία αυτά εισόδου της πόλης ήταν ο Δημοτικός Φόρος, τα λεγόμενα Διαπύλια.