Η ιστορία της πλατείας .. “28ης Οκτωβρίου 1940”
Τον χειμώνα του 1940, ο ελληνικός λαός έγραψε με το αίμα του μερικές από τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας του έθνους, πετώντας στη θάλασσα και συντρίβοντας στα αλβανικά βουνά την καλά εξοπλισμένη πολεμική μηχανή των Ιταλών φασιστών, που προσπάθησαν να καταλάβουν τη χώρα μας, υπολογίζοντας στην αριθμητική τους υπεροχή.
Ο Εθνικός αγώνας του Ελληνικού λαού, όπως εκτυλίχθηκε με το Έπος των Αλβανικών βουνών , τις μάχες των Οχυρών αλλά και στη συνέχεια της Εθνικής Αντίστασης, έχουμε χρέος να τον θυμόμαστε, να τον τιμούμε και να τον διδάσκουμε στους νεότερους.
Η αντίδραση του λαού στην κήρυξη του πολέμου ήταν μοναδική, εκπληκτική κι ενθουσιώδης. Γι' αυτό με ενθουσιασμό έτρεχαν να στρατευθούν και να μεταφερθούν στα σύνορα για να "πετάξουν τον Ιταλό στη θάλασσα". Η αγέρωχη ελληνική ψυχή και καρδιά, τα ιδανικά που γαλούχησαν τόσες γενιές Ελλήνων έγιναν πηγή δύναμης για τους υπερασπιστές της πατρίδας.
Εν μέσω λαϊκού ενθουσιασμού ξεκινούν οι υπερασπιστές της ελευθερίας και των ελληνικών ιδανικών για το μέτωπο. Οι πρώτες ελληνικές επιτυχίες δίνουν φτερά και στη φαντασία των σεναριογράφων που με την πένα τους δίνουν το δικό τους αγώνα συμβάλλοντας πάρα πολύ στην εμψύχωση του λαού και των στρατιωτών. Θα αναφερθώ στην Καβάλα, της εποχής εκείνης.
ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 1940
Στην Καβάλα τον Οκτώβριο του 1940 είχε την έδρα του Δ. Σώμα Στρατού με διοικητή τον Αντιστράτηγο Κασμά Γεώργιο. Υπήρχαν αποθήκες πυρομαχικών στην Άσπρη Άμμο και στον Αμυγδαλεώνα. Από τα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού) διαβάζουμε ότι για την προπαρασκευή της χώρας για πόλεμο, είχαν κατασκευασθεί οι δρόμοι Καβάλας, Δράμας, Κάτω Νευροκοπίου. Χρυσούπολης, Κεραμωτής, Αποβάθρας Ελευθερών - Ελευθερουπόλεως ενώ υπό κατασκευή ήταν ο δρόμος Αμυγδαλεώνα - Σταυρουπόλεως.
Τα έργα αυτά είχαν να κάνουν ως προς την οχύρωση για πιθανή επίθεση από την Βουλγαρία. Τα έτη 1938 - 1940, κατασκευάσθηκαν μόνιμες αποβάθρες στα Λιμάνια Ελευθερών και Κεραμωτής.
Στο τομέα της Αεροπορίας υπήρχε η 4η μοίρα Στρατιωτικής συνεργασίας και παρατηρήσεων που ανήκε στο Δ΄ Σώμα Στρατού με έδρα τον Αμυγδαλεώνα .
Με απόφαση του Υπουργείου Άμυνας το 1939 στο Νομό Καβάλας στάθμευαν το Δ΄ Σώμα Στρατού. Στην Ελευθερούπολη ήταν το 25ο Σύνταγμα Πεζικού, το Δ΄ Σύνταγμα Πυροβολικού ήταν στην Καβάλα, το Δ' Σύνταγμα Ιππικού στην Ελευθερούπολη, το Δ΄ Τάγμα Μηχανικού στην Καβάλα και η διεύθυνση Μηχανικού. Η Δ΄ Μοίρα Μηχανικού και ο Δ΄ όρχος Αυτοκινήτων στην Καβάλα. Στην Καβάλα οργανώθηκε και η Παθητική Αεράμυνα Άμαχου πληθυσμού σε ομάδες που αποτελούνταν από 8 αξιωματικούς η καθεμία και από 150 άνδρες .
Στην Καβάλα ιδρύθηκε Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Υπήρχε Στρατοδικείο και Στρατιωτικές Φυλακές. Νοσοκομείο Κτηνών λειτουργούσε στην Ελευθερούπολη ενώ στην Καβάλα υπήρχε το Φρουραρχείο και η Στρατιωτική Μουσική και στρατιωτικό αρτοποιείο.
Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Μια τυχαία ..αναζήτηση σε ένα Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης του Αυγούστου του 1970, πριν 51 χρόνια, με οδήγησε σε μια μικρή αλλά επίκαιρη λόγο των ημερών ..ιστορία. Πρώτα η απόφαση του Φ.Ε.Κ. που καθορίζει την χρήση του Δημοτικού οικοπέδου στο κέντρο της πόλης , αυτού της "Ροδόπης", μεταξύ των οδών Μητροπόλεως, Βενιζέλου και ..28ης Οκτωβρίου (εννοεί προφανώς την Πλατεία της 28ης Οκτωβρίου) ως χώρου ανέγερσης Πνευματικού Κέντρου. Η απόφαση που υπογράφει ο ..Αντιβασιλέας Γεώργιος Ζωιτάκης (εν ονόματι του Βασιλιέως Κωνσταντίνου .. που ήταν αυτοεξόριστος στο εξωτερικό τότε) και ο Υπουργός Β. Ελλάδος Αλέξανδρος Ματθαίου τροποποιεί το ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης σε σχέση με την αρχική του χρήση ως χώρος κατασκευής Δημοτικού Θεάτρου. Δεύτερη ιστορική ψηφίδα , από το ΦΕΚ , η πλατεία "28ης Οκτωβρίου". Σήμερα οι περισσότεροι, συμπολίτες την γνωρίζουν ως Πλατεία Καπνεργάτη. Ονομάσθηκε 28ης Οκτωβρίου μεταπολεμικά ώστε να τιμηθεί η ημέρα εκείνη αλλά και οι αγώνες και θυσίες των Καβαλιωτών στο Έπος του 1940. Στο σημείο αυτό της πόλης το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 είχε εγκατασταθεί η μονάδα επιστράτευσης, χιλιάδες Καβαλιώτες κατατάσσονταν και έπαιρναν το δρόμο .. για τον Άγιο Σίλα και στη συνέχεια για την Ελευθερούπολη όπου ήταν το Κέντρο Κατάταξης. Στο χώρο αυτό είχαν επιταχθεί και όλα τα μεταφορικά μέσα για να μεταφέρουν τους επίστρατους στο κέντρο επίταξης. Στον συγκεκριμένο ελεύθερο χώρο, μπροστά από το επιβλητικό Καπνομάγαζο, το 1940 χτυπούσε , στην κυριολεξία η καρδιά της αδούλωτης Ελληνικής ψυχής. Η ονομασία της πλατείας δίπλα από το τηλεφωνικό κέντρο (κτίριο του Ο.Τ.Ε.) σε πλατεία "28ης Οκτωβρίου 1940" έγινε την 23η Οκτωβρίου του 1945.
Τα χρόνια πέρασαν , τα γεγονότα .. ατόνησαν στην μνήμη . Η πλατεία πήρε άλλο όνομα ονομάσθηκε πλατεία Καπνεργάτη για να θυμίζει τους αγώνες των Καπνεργατών για Αξιοπρέπεια, δουλειά καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Η διαμόρφωση της με το μνημείο για τους Καπνεργάτες είναι πια σημείο αναφοράς κοινωνικών αγώνων.
Στις φωτογραφίες το σχετικό Φ.Ε.Κ. αλλά και ο μεγάλος τοίχος
αριστερά ήταν η περίφραξη του δημοτικού χώρου στάθμευσης των οχημάτων
καθαριότητας αλλά και των συνεργείων ύδρευσης που στεγάζονταν στην Δημοτική
Καπναποθήκη