Η Ιστορία της Χρυσούπολης στον Νέστο
Οι « Σελίδες Ιστορίας» στο σημείωμα αυτό θα αναφερθούν στην Χρυσούπολη την πρωτεύουσα του Δήμου Νέστου , όπου στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του περασμένου αιώνα προσπαθούσε να αποκαταστήσει τους εκατοντάδες πρόσφυγες από την ανατολή.
Τότε μετονομάσθει και σε Χρυσούπολη, από Σαρί Σαμπάν. Χωροταξικά η σημερινή πόλη χτίστηκε περίπου το 17ο αιώνα . Υπήρχε πόλη με το όνομα Εσκί Σαρί Σαμπάν, στην περιοχή Ερατεινού. Ελάχιστα γνωρίζουμε για αυτή την πόλη (οικισμό) που αποτελούσε τον πρόδρομο του Σαρί Σαμπάν . Οι Ηπειρώτες , που τον 19ο αιώνα έφθασαν στην περιοχή, επειδή δεν είχαν εγκατασταθεί με τις οικογένειές τους, δεν πολιτογραφούνταν σαν μόνιμοι κάτοικοι από τις οθωμανικές αρχές στην πόλη. Όταν απόκτησαν οικονομική ευμάρεια και περιουσίες έφεραν και τις οικογένειές τους, λειτούργησαν δε σαν μια μικρή αλλά δραστήρια ελληνική κοινότητα. Το 1884 κτίστηκε και το 1891 εγκαινιάστηκε ο ναός του Αγίου Δημητρίου ενώ λειτούργησε και μια ελληνική σχολή σε ιδιόκτητο κτίριο.
Στα χρόνια του μακεδονικού αγώνα υπήρξε δραστηριότητα με επαφές πατριωτών Ελλήνων από Πράβι και Θάσο όπου γινόταν διακίνηση οπλισμού. Η περιοχή απελευθερώθηκε στις 11 Ιουλίου 1913 αλλά την περίοδο του εθνικού διχασμού(1916 1918) καταλήφθηκε από τα βουλγαρικά στρατεύματα που βρήκαν την ευκαιρία να την αφελληνίσουν (αλλαγή διοικητικών , εκπαιδευτικών και εκκλησιαστικών αρχών) προκαλώντας επεισόδια και διώξεις κάτι που επανέλαβαν και κατά τη διάρκεια της επόμενης Βουλγαρικής κατοχής στον Παγκόσμιο πόλεμο (1941-1944) με κάψιμο χωριών και απαγωγή ανδρών για καταναγκαστικά έργα στο εσωτερικό της Βουλγαρίας. Και στις δύο κατοχές δεν έλλειψε η αντίσταση κατά των Βουλγάρων και μάλιστα το μεγάλο δάσος του Κοτζά Ορμάν χρησίμευε σαν καταφύγιο αντιστασιακών ομάδων.
Οριστικά περνάει στην ελληνική δικαιοδοσία , το Σαρί Σαμπάν, το 1918. Το 1919 το αναγνωρίστηκε ως κοινότητα.
Στην περίοδο 1922-1926 δέχθηκε ανταλλάξιμους πληθυσμούς κυρίως από τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη που εγκαταστάθηκαν στα ορεινά πρώην μουσουλμανικά χωριά και τους γιακάδες (πρόποδες)
Το 1924 παραχωρήθηκε από τη μητρόπολη Ξάνθης όπου ανήκε εκκλησιαστικά στην τότε νεοσύστατη μητρόπολη Καβάλας - Νέστου (που μετονομάστηκε αργότερα σε Φιλίππων - Νεαπόλεως) . Το 1946 η Χρυσούπολη έγινε Δήμος. Από το 2011 είναι η πρωτεύουσα του Δήμου Νέστου που περιλαμβάνει τις Δημοτικές ενότητες Κεραμωτής και Ορεινού και Χρυσούπολης.