Από τις Ελευθερές στην Σμύρνη

2020-05-05

Πριν 101 χρόνια τον Μάιο του 1919 , η 1η μεραρχία του Ελληνικού Στρατού αποβιβάζεται στη Σμύρνη με εντολή του συμμαχικού συμβουλίου, και γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό από τους Έλληνες της Ιωνίας. Ήταν 2/15 Μαΐου 1919 , ήταν , τρία χρόνια πριν από τη μεγάλη καταστροφή του Ελληνισμού της Ανατολής ... Η αναχώρηση των πρώτων τμημάτων του Ελληνικού Στρατού είχε γίνει από την περιοχή των Ελευθερών Παγγαίου.

Η ιστορία αναφέρει :

Στις 23 Απριλίου/6 Μαΐου 1919 και αμέσως μόλις ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος έλαβε την εντολή του Ανωτάτου Συμμαχικού Συμβουλίου για την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη, τηλεγράφησε στον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και στο Υπουργείο Στρατιωτικών να προετοιμαστεί το ταχύτερο η Ι Μεραρχία του Α' Σώματος Στρατού, προκειμένου να μεταφερθεί στη Σμύρνη.

«Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον με πληροφορεί ότι εν τη σημερινή συνεδριάσει απεφάσισεν όπως το εκστρατευτικό σώμα αναχωρήση διά Σμύρνην. Η απόφασις ελήφθη παμψηφεί. Ζήτω το Έθνος...».

Η Ι Μεραρχία [«Σιδηρά Μεραρχία»] υπό τη διοίκηση του Συνταγματάρχη Πυροβολικού Ζαφειρίου Νικολάου, βρισκόταν στη περιοχή Πράβι (Ελευθερούπολη) και ανέμενε τη μεταφορά της στην Ουκρανία, όπου ήδη βρίσκονταν οι ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες του Α' Σώματος Στρατού. Η διάταξη της Μεραρχίας ήταν η ακόλουθη:

Το 4ο Σύνταγμα Πεζικού (Λάρισας) υπό τον Αντισυνταγματάρχη Σχινά Αλέξανδρο στο λιμάνι των Ελευθερών.

Το 5ο Σύνταγμα Πεζικού (Τρικάλων) υπό τον Αντισυνταγματάρχη Τσάκαλο Κωνσταντίνο στην Ελευθερούπολη.

Το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων (Καρδίτσας) υπό τον Αντισυνταγματάρχη Σταυριανόπουλο Διονύσιο στη Νικήσιανη.

Οι Ια Και Ιβ Μοίρες Ορειβατικού Πυροβολικού βρίσκονταν σε πορεία από τη Θεσσαλονίκη προς την Ελευθερούπολη.

Στις 25 Απριλίου/8 Μαΐου 1919 η Ι Μεραρχία έλαβε διαταγή από το Γενικό Στρατηγείο (Αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος - έδρα Θεσσαλονίκη), για άμεση επιβίβασή της σε πλοία που αποστέλλονταν, χωρίς να της γίνει γνωστός ο τόπος προορισμού της. Η Μεραρχία έθεσε αμέσως τις μονάδες της σε κίνηση και μέχρι το απόγευμα της 26ης είχε συγκεντρωθεί στην αποβάθρα του λιμανιού των Ελευθερών.

Στις 26 Απριλίου ρυθμίστηκαν τηλεφωνικά τα της επιβίβασης μεταξύ του διοικητού της Ι Μεραρχίας και του Επιτελάρχη του Γενικού Στρατηγείου (Γ.Σ.) Συνταγματάρχη Πάγκαλου Θεόδωρου. Στη συνέχεια μίλησε με το Διοικητή της Μεραρχίας ο Αρχιστράτηγος, ο οποίος εξέφρασε την εμπιστοσύνη του για την εκτέλεση της αποστολής που αναλάμβανε, του έδωσε οδηγίες σχετικά με την αποστολή του και του επεσήμανε - ως Σμυρνιός που γνώριζε τη πόλη - ότι θα έπρεπε να αποβιβαστεί προς βορά στη Πούντα και νότια πέρα από το Κοκάργιαλι, νοτιότερα της Καραντίνας. Επιπλέον ζήτησε τη τήρηση απόλυτης μυστικότητας.

Από την 0630 της 27ης Απριλίου άρχισαν να καταφθάνουν στο λιμάνι των Ελευθερών επιταγμένα ατμόπλοια και από τις 0900 άρχισε η επιβίβαση της Μεραρχίας.

Την 2300 ώρα της 28ης Απριλίου ελήφθη κρυπτογραφικό τηλεγράφημα του Γ.Σ. δια του οποίου καθοριζόταν ότι ύστερα από απόφαση των Συμμάχων:

Η Μεραρχία θα πραγματοποιούσε στρατιωτική κατοχή της πόλης της Σμύρνης.

Ο Διοικητής της Μεραρχίας θα υπαγόταν στην Ελληνική Κυβέρνηση και θα είχε όλα τα δικαιώματα Αρχηγού Στρατού Κατοχής εχθρικής χώρας.

Οι πολιτικές αρχές της Σμύρνης θα διατηρούνταν προσωρινά στις θέσεις τους υπαγόμενες υπό τον έλεγχό του Διοικητού της Μεραρχίας.

Αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη θα αποστελλόταν ο Αριστείδης Στεργιάδης, ο οποίος αρχικά θα έφερε το τίτλο του Νομικού Συμβούλου του Αρχηγού του Στρατού Κατοχής επί όλων των ζητημάτων, πλην των στρατιωτικών.

Η επιβίβαση της Μεραρχίας επί των πλοίων μεταφοράς ολοκληρώθηκε την 0930 ώρα της 29ης Απριλίου. Στις 1500 επανήλθε από τη Θεσσαλονίκη ο Επιτελάρχης της Ι Μεραρχίας Ταγματάρχης Σπανόπουλος Ανδρέας, κομίζοντας σφραγισμένο φάκελλο με τις διαταγές του Γενικού Στρατηγείου. Πουθενά δεν αναφέρεται κάτι για το περιεχόμενο των εν λόγω διαταγών. Ούτε η ΔΙΣ, ούτε ο Παρασκευόπουλος, ούτε ο Μέραρχος στην έκθεσή του. Όλοι τις αναφέρουν, αλλά τίποτε για το περιεχόμενό τους. Την 23. 45 ώρα η Μεραρχία έλαβε το ακόλουθο τηλεγράφημα από το Γ.Σ.:

«Πρόεδρος κυβερνήσεως τηλεγραφεί ότι Ανώτατον Συμβούλιον απεφάσισεν αναχώρησιν Ι Μεραρχίας δια Σμύρνην. Συνεπώς, άμα λήψει παρόντος, πρέπει να ανακοινώσετε ανωτέρω διαταγήν εις τους επί κεφαλής πολεμικών πλοίων και εκκινήσατε το ταχύτερον. Πρόεδρος σας συνοδεύει με την ευχήν του, εις ην Αρχηγός Στρατού συνενώνει ίδικάς του».

Τη 19.00 της 30ης Απριλίου/13η Μαΐου 1919 άρχισε να εξέρχεται από το λιμάνι των Ελευθερών η νηοπομπή που μετέφερε τη Ι Μεραρχία στη Σμύρνη. Μαζί της μετέφερε και τους πόθους του Γένους για την ολοκλήρωση της Μεγάλης Ιδέας και την ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό της Γης της Ιωνίας και Αιολίδας, καθώς και εκατομμυρίων υπόδουλων ομοεθνών. Συνοδεύονταν από μοίρα τεσσάρων Ελληνικών και τριών Βρετανικών αντιτορπιλικών.